Cách nào để duy trì dòng tiền là bài toán đặt ra với các hãng hàng không trong cuộc chiến “sinh tử” để tồn tại, phát triển hậu Covid-19.

Về mặt tài chính, theo đánh giá của IATA, 2020 là năm tồi tệ nhất trong lịch sử ngành hàng không dân dụng

Năm tồi tệ nhất trong lịch sử ngành hàng không

Theo Hiệp hội vận tải hàng không thế giới (IATA), năm 2020 là năm tồi tệ nhất trong lịch sử ngành hàng không dân dụng. Số liệu từ cơ quan này cho biết từ đầu năm 2020 đến nay, dịch Covid-19 đã khiến doanh số ngành hàng không lỗ khoảng 510 tỷ USD. Dự kiến năm 2020, ngành dịch vụ này sẽ lỗ khoảng 118,5 tỷ USD và con số này vào năm 2021 là lỗ khoảng 38,7 tỷ USD.

"Về mặt tài chính, năm 2020 là năm tồi tệ nhất trong lịch sử ngành hàng không dân dụng", Tổng giám đốc IATA Alexandre de Juniac phát biểu tại cuộc họp báo.

Người đứng đầu IATA cho hay, trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và giá dầu tăng đột biến hồi 2008 và 2009, hàng không thế giới chịu thua lỗ 31 tỷ USD. Nhưng vẫn chưa là gì để so sánh với mất mát từ cuộc khủng hoảng Covid-19 hiện nay.

Tại Việt Nam, số liệu từ Cục Hàng không VN cho thấy: Sau nhiều năm liên tục tăng trưởng 2 con số, năm 2020, do ảnh hưởng chưa từng thấy của dịch Covid-19, thị trường vận tải hàng không Việt Nam quay đầu giảm mạnh so với các năm trước.

Sản lượng điều hành bay ước đạt 424 nghìn chuyến, giảm 548 nghìn chuyến so với cùng kỳ năm 2019. Hành khách thông qua các cảng hàng không ước đạt 66 triệu khách và 1,3 triệu tấn hàng hóa, giảm tương ứng 43,4% về hành khách và 15,6% về hàng hóa so với năm 2019.

Tổng Giám đốc Vietnam Airlines Dương Trí Thành cho hay, dự báo thiệt hại hàng không Việt Nam là 4 tỷ USD trong năm nay.

“Tác động của dịch Covid-19 đến Vietnam Airlines là vô cùng lớn. 9 tháng năm 2020 doanh thu của Vietnam Airlines giảm hơn một nửa so với cùng kỳ 2019, thâm hụt dòng tiền hơn 7.358 tỷ đồng. Ước thực hiện cả năm 2020, doanh thu Vietnam Airlines giảm hơn một nửa so với năm 2019, số lỗ hợp nhất vào khoảng từ 14.000 -15.000 tỷ đồng, dòng tiền thâm hụt khoảng 15.000 tỷ đồng”, ông Thành thông tin.

Cũng theo ông Thành, thị trường nội địa mặc dù đã có những dấu hiệu phục hồi nhanh về sản lượng khách. Tuy nhiên, sức mua của thị trường còn yếu, trong khi thị trường dư thừa cung ứng, khiến cho giá vé giảm mạnh.

“Thị trường quốc tế về cơ bản vẫn trong tình trạng đóng băng, các chuyến bay khai thác vẫn chủ yếu là các chuyến bay hồi hương và thuê chuyến chở chuyên gia. Áp lực về thâm hụt dòng tiền rất lớn, khi mặc dù không bay hoặc bay ít, nhưng các hãng hàng không vẫn phải trả các chi phí cố định như thuê mua, bảo dưỡng tàu bay”, ông Dương Trí Thành nhìn nhận.

Dịch Covid-19 đã khiến doanh số ngành hàng không lỗ khoảng 510 tỷ USD

Nhìn về tương lai, Phó Cục trưởng Cục Hàng không VN Phạm Văn Hảo cho biết: Theo đánh giá của Tổ chức Hàng không dân dụng Quốc tế (ICAO) sẽ có 2 kịch bản phát triển cho ngành hàng không.

Kịch bản thứ nhất, hàng không sẽ phát triển theo mô hình chữ V sụt giảm theo đáy và phát triển nhanh trở lại.

Kịch bản 2, hàng không sẽ phát triển mô hình Chữ U quy luật sẽ giảm xuống đáy và kéo dài từ 3-5 tháng đi kèm suy giảm kinh tế, dự báo thị trường hàng không sụt giảm 48-71% tùy theo diễn biến dịch bệnh.

Đánh giá hàng không Việt Nam sẽ từng bước phục hồi theo chữ V, Phó Cục trưởng Phạm Văn Hảo cho biết cơ quan này đang phối hợp với các hãng nghiên cứu trình Chính phủ mở lại chuyến bay quốc tế đến nước ta với mục tiêu kiểm soát dịch bệnh, không mở cửa ào ạt hay vì kinh tế mà bỏ qua dịch bệnh.

Phía hãng hàng không, lãnh đạo Vietnam Airlines nhận định: Với kịch bản lạc quan, thị trường hàng không quốc tế Việt Nam đến năm 2022 sẽ phục hồi quy mô tương đương năm 2019. Nếu nhìn thận trọng hơn, đến năm 2023 sẽ phục hồi quy mô tương đương năm 2019. Đại diện hãng này cũng khẳng định: Dự kiến Vietnam Airlines sẽ có lãi từ năm 2023 và hết lỗ lũy kế vào năm 2025.

Dựa trên những đánh giá về triển vọng của ngành hàng không, Vietnam Airlines cũng đưa ra chiến lược tái cơ cấu tổng thể trong giai đoạn 2021-2025 tập trung vào việc tái cơ cấu sở hữu vốn và tài chính, tái cơ cấu lại tài sản và các danh mục đầu tư và tái cơ cấu lại các hoạt động sản xuất kinh doanh, bảo đảm tinh gọn, nâng cao hiệu quả doanh nghiệp.

Cần cái “bắt tay” từ các cổ đông

Để ứng phó với đại dịch, lãnh đạo Vietnam Airlines cho biết đã quyết liệt triển khai nhiều giải pháp, trong đó có việc cắt giảm, tiết kiệm chi phí; Đàm phán với đối tác về giãn, hoãn các khoản thanh; Giảm chi phí lao động, tiền lương; Vay ngắn hạn, bù đắp thiếu hụt nguồn lực; Cơ cấu lại nợ vay…

Việc đảm bảo dòng tiền được cho là yếu tố quan trọng nhất đối với Vietnam Airlines để duy trì hoạt động do các chi phí cố định chiếm tỷ trọng rất lớn (chủ yếu chi phí đội bay).

Trao đổi với Báo Giao thông, lãnh đạo Vietnam Airlines khẳng định: Là hãng hàng không quốc gia, nhà nước nắm giữ 86,19% vốn điều lệ, việc hỗ trợ khẩn cấp để hãng vượt qua khủng hoảng, không mất khả năng thanh khoản là rất cần thiết.

“Rất nhiều hệ luỵ nhãn tiền sẽ xảy ra nếu hãng không được “cứu” kịp thời” lãnh đạo Vietnam Airlines nói và chỉ rõ nguy cơ mất vốn nhà nước; Tàu bay có thể bị bắt giữ nếu không trả nợ đúng hạn; Chính phủ phải trả nợ thay đối với các khoản vay mua tàu bay được Chính phủ bảo lãnh; Các ngân hàng trong nước gặp khó khăn trong việc thu hồi các khoản vốn vay; Không còn hãng hàng không quốc gia, ảnh hưởng đến hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế….

Sau khi tính toán, cân nhắc một cách thận trọng, Vietnam Airlines đã có báo cáo kiến nghị Chính phủ hỗ trợ với tư cách là chủ sở hữu của Hãng, đề nghị vay quy mô tối thiểu ít nhất 4.000 tỷ đồng, lãi suất ưu đãi mức thấp nhất theo chính sách tái cấp vốn của ngân hàng Nhà nước, phù hợp với tình huống hỗ trợ khẩn cấp, thời gian vay tối thiểu là 3 năm và có bảo lãnh của Chính phủ.

Hãng cũng kiến nghị phát hành cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu để tăng vốn thêm 8.000 tỷ đồng, Nhà nước sử dụng các nguồn vốn nhà nước hoặc giao Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC)/ doanh nghiệp nhà nước khác mua cổ phần thuộc quyền mua của Nhà nước, quy mô phát hành cân đối với phương án vay để đảm bảo 12.000 tỷ đồng.

Đại diện Vietnam Airlines cho biết: Phương án phát hành cổ phiếu tăng vốn điều lệ là một trong các giải pháp đầu tiên được phần lớn các hãng hàng không trên thế giới áp dụng nhằm kêu gọi bổ sung tiền khẩn cấp của các cổ đông để có ngay dòng tiền kịp thời ứng phó với tình huống khủng hoảng do ảnh hưởng của đại dịch Covid 19.

Đây là phương án đã được Vietnam Airlines tính toán, cân nhắc rất thận trọng, vừa đảm bảo tính khả thi, không tạo áp lực cho cân đối thu chi trong các năm tiếp theo, quy mô vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu và các chỉ số tài chính của hãng không bị quá mất cân đối.

Được biết, sau khi phát hành cổ phiếu tăng vốn điều lệ thêm 8.000 tỷ đồng và vay tái cấp vốn 4.000 tỷ đồng thì tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu của hãng sẽ ở mức phù hợp hơn là 4,6 lần.

Trên thực tế, phương án phát hành cổ phiếu tăng vốn không chỉ bổ sung dòng tiền thiếu hụt mà còn giúp nâng cao năng lực tài chính cho hãng, bổ sung nguồn vốn kinh doanh, đảm bảo đủ tiền vốn để duy trì hoạt động và tạo nguồn đầu tư phát triển giai đoạn hậu Covid-19.